Brama Portowa

Najbardziej okazała barokowa brama forteczna na Pomorzu Zachodnim i jednocześnie jedna z bardziej interesujących tego typu budowli w Europie. Bramę, zwaną pierwotnie Brandenburską, później Berlińską zaczęto stawiać w 1724 po rozporządzeniu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I.

Jest to działo wybitnego architekta Gerharda Corneliusa von Walrave oraz mistrza murarskiego Hans Jürgen Reinecke z Magdeburga. Brama zachowała bogatą dekorację rzeźbiarską utrzymaną w formach późnego baroku. Ściany i sklepienia murowane są z cegły wypalanej przez majstrów z Liege, a elewacje i szczyty wraz z bogatą dekoracja rzeźbiarską wykonane zostały z piaskowca sprowadzonego z Pirny w Saksonii.

Brama wybudowana została na planie wydłużonego prostokąta ze sklepionym przejazdem. Budowla posiada dwie barokowe elewacje - zewnętrzną i bardziej okazałą - wewnętrzną (od strony miasta).

Na elewacji zachodniej widoczny owalny medalion z monogramem pruskiego króla Fryderyka Wilhelma I, po bokach zaś dmące w trąby skrzydlate famy. Łaciński napis, uzasadniający prawa Prus do Szczecina, wzmiankuje o tym, że ów król pruski mocą prawnych układów i za odpowiednią cenę pozyskał Księstwo Szczecińskie.
W górnej strefie, powyżej belkowania, znajduje się postać boga rzeki Odry Viadrusa, spoglądającego na umieszczoną na reliefie panoramę Szczecina.

Na elewacji wschodniej widnieje kartusz z monogramem króla Fryderyka Wilhelma I z orłem trzymającym w szponach miecz i berło. Zwieńczeniem budowli jest tarcza herbowa Prus z koroną królewską oraz rzeźbione trofea.

W 1873 r. zapadła decyzja o zniesieniu fortyfikacji, lecz dzięki staraniom konserwatorów zabytków udało się uratować ją przed rozbiórką. W 1875 r. władze wojskowe przekazały obie budowle miastu.

W latach 1902-1903 r. od strony wschodniej postawiono fontannę wg projektu Reinholda Felderhoffa z postacią Amfitryty, żony Posejdona. Jej naga postać raziła purytańskich szczecinian, co doprowadziło do likwidacji fontanny w 1932 r.

Szczyty bramy, dla zabezpieczenia przed alianckimi bombardowaniami, zostały zdemontowane i ukryte w Lasku Arkońskim. Powróciły na swoje miejsce po 1957 r.

Brama Portowa wraz z bramą Królewską jest jedną z dwóch budowli pozostałych po osiemnastowiecznych fortyfikacjach Szczecina. Obecnie budynek jest siedzibą Teatru Kameralnego Szczecińskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. W ramach adaptacji do nowej funkcji zbudowano m.in. scenę i garderobę. Widownia nowego teatru liczy ok. 80 miejsc.