Gmach Urzędu Miasta Szczecin

Dzisiejszy Urząd Miasta powstał jako siedziba władz Prowincji Pomorskiej. Usytuowano go na jednej z głównych osi widokowych miasta, w bezpośrednim sąsiedztwie Parku Kasprowicza.

Historia budynku Urzędu Miasta

Jak powstał?

Zespół budynków dzisiejszego Urzędu Miasta powstał jako siedziba władz Prowincji Pomorskiej. Usytuowano go na jednej z głównych osi widokowych miasta, dzisiejszej ulicy Papieża Jana Pawła II, w bezpośrednim sąsiedztwie terenu parkowego, podkreślając tym samym rangę całego założenia. Działkę pod zabudowę kupiono w kwietniu 1924 r. od radcy handlowego Martina Quistorpa. Projekt architektoniczny budynków wraz z rozplanowaniem

i aranżacją wnętrz wykonał szczeciński architekt Georg Steinmetz z Charlottenburga. Autorem projektu konstrukcyjnego był krajowy radca budowlany Viering, który pełnił też nadzór nad realizacją. Kierownictwo budowy powierzono krajowemu starszemu inspektorowi technicznemu Lutherowi. Powołano dla całej inwestycji Komisję Budowlaną pod kierownictwem gubernatora prowincji Sarnowa. Finansami inwestycji kierował krajowy syndyk de Schultze-Plotzius. Symboliczne "wbicie" łopaty nastąpiło  05.06.1924 r., natomiast uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego wraz z aktem erekcyjnym i projektem odbyło się 14.03.1925 roku.

Całość zabudowy realizowano w czterech etapach:

• w 1924 r. zakończono budowę korpusu głównego gmachu z dwoma przyległymi częściami  przejazdów  pod budynkami stanowiącymi bezpośrednią komunikację miedzy częścią miejską i parkową,. W budynku mieściła się biblioteka , której sciany dekorowały na całej wysokości drewniane boazerie.
• w 1925 r. dobudowano skrzydło wschodnie mieszczące na parterze zespół kas i skarbiec, a także części przednie obu skrzydeł Nazywane było skrzydłem kasowym.
•  w 1926 r. zakończono budowę skrzydła zachodniego z reprezentacyjnymi salami posiedzeń Zarządu Prowincji i Sejmu Prowincjonalnego. Tę część budynku nazywano skrzydłem wielkimi salami
•  w 1927 r. dobudowano drugie skrzydło wschodnie za budynkiem kas.

W latach 1936-38 rozbudowano gmach o część od ulicy Odrowąża umieszczając tu siedzibę władz prowincjonalnych NSDAP.

Od 5 lipca 1945 r. w gmachu rozpoczął urzędowanie polski prezydent Miasta Piotr Zaremba.

W roku 1954 r. przebudowano skrzydło zachodnie na potrzeby Państwowa Filharmonii im. M. Karłowicza.

Jaki jest?

Budynek powstał w stylu neobarokowym z reprezentacyjną fasadą zwróconą w kierunku południowo-wschodnim. W stronę dzisiejszego Pl. Armii Krajowej, który nawiązywał do reprezentacyjnych, barokowych rezydencji w tzw. układzie: „ między dziedzińcem a ogrodem” Na tyłach budowli usytuowano park w barokowym układzie dziedzińca ogrodowego flankowanego alejami platanów. Zabudowa, wokół reprezentacyjnego dziedzińca, rozplanowana została z zachowaniem ścisłej symetrii. Środek 17-osiowej fasady korpusu głównego wyznacza trójosiowy ryzalit mieszczący główne wejścia do gmachu Budynek jest murowany i na całej powierzchni podpiwniczony.

W części głównej jest 3-piętrowy. Posiada czterospadowe dachy pokryte dachówką karpiówką urozmaicone lukarnami Zachowana została w znacznej części oryginalna, niegdyś ciemna stolarka drzwiowa (z wyjątkiem przeszklonych drzwi wejściowych w części głównej i skrzydłach). W oknach piwnic znajdują się oryginalne, ozdobne kraty. Całość była otynkowana nasyconym w kolorze tynkiem barwionym w masie  na ciemno zielony kolor. Płyciny nad drzwiami wejściowymi do budynku ozdobiono płaskorzeźbionym motywem rogów obfitości, zaś pomiędzy balkonami na lizenach rozdzielających osie okien umieszczono plastyczne elementy dekoracyjne symbolizujące przemysł /tryby maszyn/, rolnictwo /ptak, owoce/, oraz służbę wojskową /panoplia - bębny, sztandary/. Attykę ryzalitu wieńczy rzeźbiony herb Prowincji Pomorskiej - gryf na tarczy otoczonej panopliami i podtrzymywanej przez trzymaczy. Po obu stronach korpusu głównego przylegają skrzydła bram z przejazdami zamkniętymi łukami i zwieńczonymi herbami miast pomorskich - Koszalina, Szczecina, Stralsundu i Greifswaldu.

Dla wykonania dekoracyjnego detalu architektonicznego użyto kontrastującego z zielenią elewacji, jasnego piaskowca, który ozdobiono dodatkowo złoconym ornamentem. Piaskowcem oblicowany został cały cokół budynku. Wykonano z niego także obramienia okienne i drzwiowe oraz ozdobne kartusze herbowe.

Wnętrza holów i klatek wyłożono brązowo-żółtym trawertynem /ściany/ i brązowym polerowanym wapieniem /posadzki/.. Na dziedzińcu przed gmachem znajdują się dwie fontanny o basenach wykonanych z piaskowca i czarach w kształcie muszli.

Znów szpinakowy

Oryginalne elewacje gmachu, niegdyś pokryte były zielonym tynkiem o charakterystycznym chłodnym odcieniu, Stąd wzięło się popularne przed 1945 rokiem określanie budynku jako Spinattenpalast /Szpinakowy Pałac/ lub Spinatten Haus / Szpinakowy Dom /.

W okresie powojennym przez wiele lat elewacje budynku pokryte były, szarą, narzuconą na dawne tynki cienką warstwą zaprawy cementowej, położonej tu w latach 60-tych XX wieku

W wyniku zakończonych w 2013 r. prac remontowo-konserwatorskich pierwszego etapu modernizacji gmachu,  przywrócono oryginalną zieloną barwę. W roku 2014 rozpocznie się kolejna część prac. Tym razem  remont elewacji budynku wraz z konserwacją i restauracją detali architektonicznych obejmie skrzydło wschodnie i zachodnie budynku urzędu od strony ul. Felczaka. Łączna powierzchnia  remontowanej elewacji to ok. 3140 m2.

Schron pod gmachem

Gmach Urzędu Miasta posiada rozległy dziedziniec niedostępny na co dzień dla mieszkańców. Znajduje się tu m.in. zaplecze techniczne i transportowe, zakład poligrafii, trafostacja i główne przyłącze energetyczne.

Oprócz wymienionych archiwów i węzłów cieplnych, w najniższej partii budynku znajduje się schron przystosowany do przyjęcia zespołu zarządzającego miastem w wypadku zagrożenia. Schron znajdujący się pod Urzędem Miasta zajmuje powierzchnię około 700m2, z czego 400m2 to powierzchnia użytkowa. Jednocześnie jest w stanie pomieścić około 500 osób. Pomieszczenie wyposażone zostało w instalację filtro-wentylacyjną (2 urządzenia filtro-wentylacyjne o łącznej wydajności 1800m3) oraz własne źródło energii. Na potrzeby jego użytkowników zgromadzono tam zapas wody pitnej – 10 zbiorników o pojemności 1000 litrów każdy. Wejście do schronu zabezpieczają drzwi hermetyczno-ochronne.

Urząd w liczbach:

• powierzchnia zabudowy - 6.197 m2
• kubatura - 108.878 m3
• pow. użytkowa - 32.175 m2
• podpiwniczenie - w 90%
• pow. zajmowana na potrzeby Urzędu - 19.528 m2
• pow. najmowana przez inne jednostki - 12.647 m2
• ogólna liczba pomieszczeń - 1357